ભજનો

(1)  બેની મુને ભીતર સતગુરુ મળિયા… – (લખીરામ)



બે ની રે ! મું ને ભીતર સદગુરુ મળિયા રે

વરતાણી છે આનંદ લીલા‚ મારી બાયું રે !

બેની ! મું ને…૦

કોટિક ભાણ ઊગ્યા દિલ ભીતર‚ ભોમકા સઘળી ભાળી ;

શૂનમંડળમાં મેરો શ્યામ બિરાજે‚ ત્રિકુટિમાં લાગી મું ને તાળી…

મારી બાયું રે…

બેની ! મું ને…૦

અખંડિત ભાણ ઊગ્યા દલ ભીતરે‚ મું ને સાતે ય ભોમકા દરશાણી ;

કાળાં અંજન કરમણે આંજ્યાં‚ તનડામાં લાગી ગઈ છે તાળી…

મારી બાયું રે…

બેની ! મું ને…૦

અગમ ખડકી જોઈ ઉઘાડી‚ તિયાં સામા સદગુરુ દીસે ;

ખટ પાંખડીયાં સિંહાસન બેસી‚ ઈ ખાંતે ખળખળ હસે…

મારી બાયું રે…

બેની ! મું ને…૦

બાવન બજારૂં ને ચોરાશી ચૌટા‚ કંચનના મોલ કીના ;

ઈ મોલમાં મારો સદગુરુ બીરાજે‚ દોઈ કર જોડી આસન દીના…

મારી બાયું રે…

બેની ! મું ને…૦

ઘડીઘડીમાં ઘડિયાળાં વાગે‚ છત્રીસે રાગ રાગિણી ;

ઝળકત મહોલ ને ઝરૂખા-જાળિયાં‚ ઝાલરી વાગે જીણી જીણી…

મારી બાયું રે…

બેની ! મું ને…૦

પવન પૂતળી સિંગાસણ શોભતી‚ મારા નેણે નખ શિખ નીરખી ;

અંગનાં ઓશીકાં ને પ્રેમનાં પાથરણાં‚ ગુરુજીને દેખી હું તો હરખી…

મારી બાયું રે…

બેની ! મું ને…૦

સોના જળમાં સહસ કમળનું‚ શોભે છે સિંહાસન ;

નજરો નજર દેખ્યા હરિને‚ તોય લોભી નો માને મંન…

મારી બાયું રે…

બેની ! મું ને…૦

સત-નામનો સંતાર લીધો‚ ગુણ તખત પર ગયો ;

કરમણ-શરણે લખીરામ બોલ્યા‚ ગુપત પિયાલો અમને પાયો…

મારી બાયું રે…

બેની ! મું ને…

(2)   અમારા રે અવગુણ રે ગુરુજીના ગુણ ઘણા રે ;

ગુરુજી ! અમારા અવગુણ સામું મત જોય….

અમારામાં અવગુણ રે….૦

ગુરુજી મારો દીવો રે‚ ગુરુજી મારો દેવતા રે ;

ગુરુજી ! મારા પારસમણીને રે તોલ…

અમારામાં અવગુણ રે….૦

ગુરુજી મારા ગંગા રે‚ ગુરુજી મારા ગોમતી રે ;

ગુરુજી અમારા કાશી અને છે કેદાર…

અમારામાં અવગુણ રે….૦

ગુરુ મારા ત્રાપા રે‚ ગુરુજી મારા તુંબડાં રે ;

ઈ તુંબડીએ અમે ઊતરિયે ભવપાર…

અમારામાં અવગુણ રે….૦

જાળીડાં મેલાવો રે ગુરુ ગમ જ્ઞાનનાં રે ;

ઈ જાળીડાં જરણાં માંહેલો છે જાપ…

અમારામાં અવગુણ રે….૦

ભીમ ગુરુ શરણે રે દાસી જીવણ બોલીયા રે ;

દેજે અમને સંતચરણમાં વાસ…

અમારામાં અવગુણ રે….૦
(3)
થોડો બાવળને આવ્યો કંટાળો.
ઑફિસમાં બોલાવી સુઘરીને પૂછ્યું કે કેટલોક બાકી છે માળો ?
થોડો બાવળને આવ્યો કંટાળો.

સુઘરી કહે કે સાહેબ પોતાનું ઘર છે કાંઈ બિલ્ડરની જેમ થોડું બાંધીએ ?
એક એક તરણાંની રાખીએ ડિટેલ, એને જાતમાં પરોવીએ ને સાંધીએ.
વ્હાલસોયાં બચ્ચાંનો હોય છે સવાલ, એમાં સ્હેજે ના ચાલે ગોટાળો…
થોડો બાવળને આવ્યો કંટાળો…

ધોધમાર ધોધમાર વરસે વરસાદ તોય છાંટાની લાગે ના બીક,
ફલૅટની દીવાલ અને ધાબાં જોયાં છે ! એક ઝાપટામાં થઈ જતાં લીક,
રેતી સિમેન્ટમાં હેત જો ભળે ને, તો જ બનતો આ માળો હૂંફાળો…
થોડો બાવળને આવ્યો કંટાળો…

ક્વૉલિટી માટે તો ધીરજ પણ જોઈએ ને ? બાવળ કહે કે ભાઈ ઑ.કે.,
ચોમાસું માથે છે એટલે કહ્યું જરાક જાવ હવે કોઈ નહીં ટોકે.
ખોટું ના લાગે તો એક વાત કહી દઉં કે –
આ ઊંધા લટકીને જે પ્લાસ્ટર કરો છો, એમાં થોડીક શરમાય છે આ ડાળો…
થોડો બાવળને આવ્યો કંટાળો…

- કૃષ્ણ દવે
(4)

ભૂલ્યાં ભટકો છો બારે મારા હંસલા‚ કેમ ઊતરશો પારે.. (દાસી જીવણ)

ભૂલ્યા ભટકો છો બારે મારા હંસલા‚

કેમ ઉતરશે પારે ? રે જી…

જડી હળદરને હાટ જ માંડયું‚ વધ પડયો વેમારે

સાવકાર થઈને ચડી ગિયો તું‚ માયાના એકારે…

મારા હંસલા…

ભેખ લઈને ભંગવા પેર્યા‚ ભાર ઉપાડયો ભારે‚

ઈમાન વિનાનો ઉપાડો જાશે‚ લખ ચોરાશી લારે…

મારા હંસલા…

લોભાઈ રિયોને નજર ન રાખી‚ શીદ ચડયો તો શિકારે ?

માર્યા ન મંગલો‚ માંસ ન ભરખ્યો‚ હું મોહથી સંસારે…

મારા હંસલા…

એકાર મન કર આત્મા‚ તું જોઈશે મનને વિચારે‚

દાસી જીવણ સત ભીમને ચરણે‚ પરગટ કહું છું પોકારે…

મારા હંસલા...
(5)
જીવણ જીવને જ્યાં રાખીએ રે...

જીવણ જીવને  જ્યાં રાખીએ‚  વાગે અનહદ તૂરા રે‚

ઝળહળ જ્યોતું ઝળહળે‚ વરસે નિરમળ નૂરા રે…

જીવણ જીવને જ્યાં રાખીએ…૦

પાંચ તત્વ ને ત્રણ ગુણ છે‚ પચીસ પ્રકૃતિ વિચારી રે‚

મંથન કરી લ્યો મૂળનાં‚ તત્વ લેજો એમાંથી તારી રે…

જીવણ જીવને જ્યાં રાખીએ…૦

ગંગા જમના ને સરસ્વતી રે‚ તરવેણી ને ઘાટે રે‚

સુખમન સુરતા રાખીએ‚ વળગી રહીએ ઈ વાટે રે…

જીવણ જીવને જ્યાં રાખીએ…૦

અણી અગર પર એક છે‚ હેરો રમતાં રામા રે‚

નિશ દિન નીરખો નેનમાં‚ સત પુરૂષ ઊભા સામા રે…

જીવણ જીવને જ્યાં રાખીએ…૦

અધર ઝણકારા હુઈ રિયા‚  કર વિન વાજાં વાગે રે‚

સુરતા ધરીને તમે સાંભળો‚ ધૂન ગગનુંમાં ગાજે રે…

જીવણ જીવને જ્યાં રાખીએ…૦

એવી નુરત સૂરતની રે સાધના‚ પ્રેમીજન કોક પાવે રે‚

અંધારું ટળે એનાં અંતરનું‚ નૂર એની નજરુંમાં આવે રે…

જીવણ જીવને જ્યાં રાખીએ…૦

આ રે સંદેશો સતલોકનો રે‚ ભીમદાસે ભેજ્યો રે‚

પત્ર લખ્યો છે રે પ્રેમથી‚ જીવણ ! તમે લગનેથી લેજો રે…

જીવણ જીવને જ્યાં રાખીએ…
(6)
દયા કરીને મું ને પ્રેમે પાયો‚ મારી નેનુંમાં આયા નૂર પ્યાલો મેં…

દયા કરીને મું ને પ્રેમે પાયો‚ મારી નેનુંમાં આયા નૂર‚

પ્યાલો મેં પીધેલ છે ભરપૂર…

પ્યાલો મેં પીધેલ છે ભરપૂર…૦

નુરત સુરતની સાન ઠેરાણી‚  બાજત ગગનાંમેં તૂર રે‚

રોમે રોમે રંગ લાગી રિયો તો‚ નખ શીખ પ્રગટયા નૂર…

પ્યાલો મેં પીધેલ છે ભરપૂર…૦

સ્થાવર જંગમ જળ સ્થળ ભરિયો‚ ઘટમાં ચંદા ને સૂર રે‚

ઘટોઘટ માંહી રામ રમતા બિરાજે‚  દિલ હીણાંથી રિયો દૂર…

પ્યાલો મેં પીધેલ છે ભરપૂર…૦

ભાવે પ્રીતે જેને પૂરા નર ભેટયા વરસત નિરમળ નૂર રે‚

જે સમજ્યા ગુરુની સાનમાં ભર્યા રિયા ભરપૂર…

પ્યાલો મેં પીધેલ છે ભરપૂર…૦

ભીમ ભેટયા ને મારી ભ્રમણા ભાંગી હરદમ હાલ હજૂર રે‚

દાસી જીવણ સત ભીમના શરણાં‚ પીતાં થઈ ચકચૂર…

પ્યાલો મેં પીધેલ છે ભરપૂર…૦
(6)
દેખંદા રે કોઈ આ દિલમાં ય ઝણણણણ…

દેખંદા રે કોઈ આ દિલ માં ય‚

નિરખંદા રે કોઈ આ દિલ માં ય‚

પરખંદા રે કોઈ આ દિલ માં ય…

ઝણણણ ઝણણણ ઝાલરી વાગે…

બોલે બોલાવે સબ ઘટ બોલે‚ સબ ઘટમાં ઈ તો રહ્યો રે સમાય‚

જિયાં જેવો તિયાં તેવો‚ થીર કરીને થાણા દિયા રે ઠેરાય…

ઝણણણ ઝણણણ ઝાલરી વાગે…

નવ દરવાજા નવી રમત કા‚  દસમે મોલે ઓ દેખાય‚

સોઈ મહેલમાં મેરમ બોલે‚ આપું ત્યાગે ઓ ઘર જાય…

ઝણણણ ઝણણણ ઝાલરી વાગે…

વિના તાર ને વિણ તુંબડે‚ વિના રે મુખે ઈ તો મોરલી બજાય‚

વિના દાંડીએ નોબતું વાગે‚ વિના રે દીપકે જ્યોત જલાય…

ઝણણણ ઝણણણ ઝાલરી વાગે…

આ રે દુ કાને દડ દડ વાગે‚  કર વિન વાજાં અહોનિશ વાય‚

વિના આરિસે આપાં સૂજે‚  એસા હે કોઈ વા ઘર જાય…

ઝણણણ ઝણણણ ઝાલરી વાગે…

જાપ અજપા સો ઘર નાંહી‚ ચંદ્ર સૂરજ જહાં પહોંચત નાંહી‚

સૂસમ ટેક સે સો ઘર જાવે‚ આપે આપને દિયે ઓળખાય…

ઝણણણ ઝણણણ ઝાલરી વાગે…

અખર અજીતા મારી અરજ સુણજો‚ અરજ સુણજો એક અવાજ‚

દાસી જીવણ સત ભીમના શરણાં‚ મજરો માની લેજો ગરીબનવાજ…

ઝણણણ ઝણણણ ઝાલરી વાગે…
(7)
ગુરુ મેરી નજરે મોતી આયા‚ ભેદ બ્રહ્મકા પાયા…

ગુરુ ! મેરી નજરું મેં મોતી આયા‚ હે જી મેં તો ભેદ બ્રહ્મકા પાયા…

ગુરુ ! મેરી નજરું મેં મોતી આયા…૦

ઓહં સોહંકા જાપ અજપા‚ ત્રિકુટિ તકિયા ઠેરાયા ;

ચાલી સુરતા કિયા સમાગમ‚ સુખમન સેજ બિછાયા…

ગુરુ ! મેરી નજરું મેં મોતી આયા…૦

અક્ષરાતીતથી ઊતર્યા મોતી‚ શૂન્યમેં જઈને સમાયા ;

વાકા રંગ અલૌકિક સુન લે‚  ગુરુ ગમસે સૂઝ પાયા…

ગુરુ ! મેરી નજરું મેં મોતી આયા…૦

મોતી મણિમેં મણિ મોતી મેં‚ જ્યોતમેં જ્યોત મિલાયા ;

ઐસા અચરજ ખેલ અગમકા‚  દિલ ખોજત દરસાયા…

ગુરુ ! મેરી નજરું મેં મોતી આયા…૦

અરસ પરસ અંતર નહીં નિરખ્યા‚  હરખ પરખ ગુણ ગાયા ;

દાસ અરજણ જીવણ કે ચરણે‚  પરાપાર મેં પાયા…

ગુરુ ! મેરી નજરું મેં મોતી આયા…૦
(8)
જેને વ્હાલાંથી વિયોગ રે જેને હરિથી વિજોગ રે‚

સુખેથી મન કોઈ દી’રે સૂવે નહીં…

લોચન તો લોચે છે‚ કોમળ મુખને કારણે રે આતમ રે’વે નહીં…

દીન તો કરીને ગિયો છે દીનોનાથ રે…

સુખેથી મન કોઈ દી’રે સૂવે નહીં…

જેને વ્હાલાંથી વિજોગ રે‚ જેને પિયુજીથી વિજોગ રે…સુખેથલ મન કોઈ દી’ સૂવે નૈં…૦

પતિવ્રતા નારી જેનો પીયુ ગિયો પરદેશમાં રે આતમ રે’વે નહીં…

પતિના વિયોગે એ જી તલખે એના પ્રાણ રે…

સુખેથી મન કોઈ દી’રે સૂવે નહીં…

જેને વ્હાલાંથી વિજોગ રે‚ જેને પિયુજીથી વિજોગ રે…સુખેથલ મન કોઈ દી’ સૂવે નૈં…૦

પુત્રને પોઢાડી જો જનેતા ભૂલે એનું પારણું રે આતમ રે’વે નહીં…

બાળકને બળાપે એ જી છાંડે એના પ્રાણ રે…

સુખેથી મન કોઈ દી’રે સૂવે નહીં…

જેને વ્હાલાંથી વિજોગ રે‚ જેને પિયુજીથી વિજોગ રે…સુખેથલ મન કોઈ દી’ સૂવે નૈં…૦

જળથી વીખુટી એ જી છુટી જેમ માછલી રે આ તન રે’વે નહીં…

બળતા તાપે એ જી એના છાંડે પ્રાણ રે…

સુખેથી મન કોઈ દી’રે સૂવે નહીં…

જેને વ્હાલાંથી વિજોગ રે‚ જેને પિયુજીથી વિજોગ રે…સુખેથલ મન કોઈ દી’ સૂવે નૈં…૦

ટોળા થી વછુટી એ જી ઝુરે જેમ એક મૃગલી રે આ તન રે’વે નહીં…

પારધીને ભાળી એ જી છાંડે એના પ્રાણ રે…

સુખેથી મન કોઈ દી’રે સૂવે નહીં…

જેને વ્હાલાંથી વિજોગ રે‚ જેને પિયુજીથી વિજોગ રે…સુખેથલ મન કોઈ દી’ સૂવે નૈં…૦

દાસ સવો કે’છે એ જી વીજોગણની વીનતી રે – આતમ રે’વે  નહીં…

દરશન દેજો એ જી દીનને દીનાનાથ રે…

સુખેથી મન કોઈ દી’રે સૂવે નહીં…

જેને વ્હાલાંથી વિજોગ રે‚ જેને પિયુજીથી વિજોગ રે…સુખેથી મન કોઈ દી’ સૂવે નૈં…
(9)
કલેજા કટારી રે‚ વ્રેહની કટારી રે…

કલેજા કટારી રે વ્રેહની કટારી રે‚

હે માડી ! મુંને માવે‚ લઈને મારી રે મારી…

વાંભુ ભરી મુજને મારી‚ વાલે મારે બહુ બળકારી‚

એણે હાથુંથી હુલાવી રે…

માડી ! મુંને માવે લઈને મારી…૦

કટારીનો ઘા છે કારી‚ વાલીડે મારી છે ચોધારી‚

ભીતર ઘા બહુ ભારી રે…

માડી ! મુંને માવે લઈને મારી…૦

જડી બુટી ઓખદ મૂળી‚ કેની એ ન લાગે કારી‚

વૈદ ગિયા હારી રે‚ હકીમ ગિયા હારી રે…

માડી ! મુંને માવે લઈને મારી…૦

વ્રેહ તણી વેદના ભારી‚ ઘડીક ઘરમાં ને ઘડીક બારી

મારી મીટુંમાં મોરારી રે…

માડી ! મુંને માવે લઈને મારી…૦

દાસી જીવણ ભીમને ભાળી‚ વારણાં લઉં વારી વારી‚

આજ દાસીને દીવાળી રે‚ ખબરું લીધી હમારી રે…

માડી ! મુંને માવે લઈને મારી
બેની ! મારા રૂદિયામાં લાગી રે‚ મેરમની ચોધારી મારે કાળજે કટારી…

બેની ! મારા રૂદિયામાં લાગી રે‚ મેરમની ચોધારી મારે કાળજે કટારી…

બાયું ! મારા કલેજામાં મારી રે‚ બેની ! મારા રૂદિયામાં મારી રે‚

મારી છે કટારી ચોધારી‚ મેરમની કટારી‚ મારા કલેજે કટારી…

ભેદુ વિનાની વાતું કોણે રે જાણી ? મેરમની ચોધારી‚ મારે કાળજે કટારી…

(સાખી) મારી કટારી મૂળદાસ ક્યે જુગતે કરી ને જોઈ‚

કળા બતાવી કાયા તણી‚ કાળજ કાપ્યાં કોઈ

(હદય કમળમાં રમી રહી‚ કાળજાં ફાટયાં સોઈ‚)

કાળજ કાપી કરૂણા કીધી‚ મુજ પર કીધી મહેર‚

જોખો મટાડયો જમ તણો‚ મારે થઈ છે આનંદ લીલા લ્હેર રે…

મેરમની ચોધારી મારે કાળજે કટારી…૦

(સાખી) પહેલી કટારી એ પરીક્ષા કીધી બીજીએ સાંધ્યાં બાણ

ત્રીજી રમી ત્રણ ભુવનમાં‚ ચોથીએ વીંધાણા પ્રાણ

પ્રાણ વીંધાણા ને પ્રીતું બંધાણી‚ દેખાડયો દશમો દુવાર

કુંચીએ કરશનજીને વીનવું‚ મારી સુરતાની લેજો સંભાળ રે…

મેરમની ચોધારી મારે કાળજે કટારી…૦

(સાખી) આ કટારી કોઈના કળ્યામાં નાંવે‚ નઈં અણી ને નહીં ધાર‚

ઘાયલ કરી ગઈ પાંજરું ઈ તો ઊતરી આરંપાર ;

વારી વારી કહું છું વિઠ્ઠલા ! મારા અવગુણનો ધરશો મા સાર‚

બેડી મ દેશો મારી બૂડવા‚ મારી બેડલી ઉતારજો ભવપાર રે…

મેરમની ચોધારી મારે કાળજે કટારી…૦

(સાખી) કુળમાં દાવો મેં છોડયો શામળા ! ફળની મેલી લાર‚

અટક પડે વ્હેલા આવજો‚ મારા આતમના આધાર ;

વારે વારે શું કહું વિઠ્ઠલા ! મારા અવગુણ ના ધરશો એક‚

શામળા ! વ્હાલા ! તરત સિધાવો મારી તરણા બરોબર ટેક રે…

મેરમની ચોધારી મારે કાળજે કટારી…૦

(સાખી) સાચા સદગુરુ સેવિયા‚ જુગતે જાદવ વીર

મન પથ્થર હતા તે પાણી કીધાં‚ જેમ નીર ભેળાં કીધાં નીર

પાય લાગું પરમેસરા‚ તમે દેખાડયું નિજ ધામ રે

રામદાસ વચને મૂળદાસ બોલે‚ મારા ગુરુ એ બતાવ્યું તરવાનું ઠામ રે…

મેરમની ચોધારી મારી એવી પ્રેમ કટારી લાગી…

એવી પ્રેમકટારી લાગી‚ લાગી રે… અંતર જોયું ઉઘાડી ;

એવી ઝળહળ જ્યોતું જાગી‚ જાગી રે… દસ દરવાજા નવસેં નાડી…

એવી પ્રેમ કટારી લાગી…

શબદ કટારી કોઈ શૂરા નર જીલે‚ નહીં કાયરનાં કામ‚

શૂરા હોય ઈ સનમુખ લડે‚ ભલકે પાડી દયે નિશાન ;

એવા લડવૈયા નર શૂરા… શૂરા… રે નૂરતે નિશાનું દિયે છે પાડી…

એવી પ્રેમ કટારી લાગી…

માથડાં ગૂંથી‚ નેણલાં આંજી બની હું વ્રજ કેરી નાર‚

પિયુને રીઝવવા તરવેણી હાલી સજ્યા સોળે શણગાર ;

એવાં રૂમઝૂમ ઝાંઝર વાગ્યાં… વાગ્યાં… રે ઓઢી મેં તો અમ્મર સાડી…

એવી પ્રેમ કટારી લાગી…

હું ને મારો પિયુજી સેજમાં પોઢયાં‚ નિંદા કરે નુગરા લોક‚

સારા શહેરમાં ઢંઢેરો પીટાવ્યો‚ અમે ઊભાં રયાં માણેક ચોક ;

એવા નુગરા મોઢે મીઠાં‚ એવા નિર્ગુણ નુગરાં દીઠાં… દીઠાં… રે…

મુખ મીઠાં ને અંતર જારી… પાછળથી ઈ કરે છે ચાડી…

એવી પ્રેમ કટારી લાગી…

પ્રેમના પ્યાલા સતગુરુએ પાય‚ માંઈ ભરીયલ અમીરસ જ્ઞાન ;

અંધારું ટળ્યું ને જ્યોતું જાગી‚ સતનામની જાગી ગઈ સાન ;

એવા સાંઈવલી ક્યે છે રે હરખું હું તો દાડી રે દાડી…

એવી પ્રેમ કટારી લાગી…